Spindiagram
Middels bijgaand spindiagram hoop ik je duidelijk te maken dat verandering van één factor op meerdere andere factoren tegelijk invloed kan hebben. Vergelijk het met een spinnenweb; als je aan één punt van het web trekt dan brengt dat gelijk het gehele web in beweging! En in het midden zit de ‘Burnout-Spin’ geduldig te wachten tot jij steeds verder verstrikt raakt in haar web.
De negatieve spiraal
Ik zal een voorbeeld geven hoe één factor op diverse andere factoren effect kan hebben. Stel je maakt je regelmatig zorgen over hoe je al je werk op tijd af moet krijgen, over de aankomende veranderingen in de organisatie, of jij je baan wel blijft houden, je financiële situatie of wat dan ook. Dan heb je naast deze kopzorgen ook nog eens last van (de gevolgen van) piekeren! Piekeren is een activiteit waar je niet bewust voor kiest maar wat wel een heel onrustig hoofd geeft, en daarmee vaak nog meer narigheid:
- Zo weten veel mensen niet dat piekeren onbewust de spanning in verschillende spieren in je lichaam doet verhogen. Bekende spieren in dit geval zijn onder andere de nek- en schouderspieren die bij stress meer gespannen raken en op hun beurt een rol spelen in het ontwikkelen van spanningshoofdpijn. Fysiek ontspannen wordt dan steeds moeilijker.
- Naast verhoging van de spierspanning heeft piekeren onbewust vaak ook een effect op onze ademhaling; een verhoging van onze ademhalingsfrequentie en meer borstademhaling dan buikademhaling. Weinig mensen zijn op de hoogte van de verstrekkende gevolgen van een ontregelde ademhaling, ook wel bekend als chronische hyperventilatie.
- Een onrustig hoofd, gespannen lichaam en ontregelde ademhaling helpen niet om ’s avonds makkelijk in slaap te vallen. Goed doorslapen en uitgerust wakker worden zal daarbij ook bemoeilijkt worden. Een paar slechte nachten achter elkaar veroorzaken natuurlijk al snel heel wat vermoeidheidsverschijnselen.
- Om ondanks deze vermoeidheid toch nog enigszins normaal te kunnen functioneren is het niet ondenkbaar dat je op zoek gaat naar oppeppers. Zoals een extra kop koffie, een energiereep of een extra koekje bij de koffie of zelfs een blikje redbull. En dit soort drankjes en voedingsmiddelen vormen nu juist een extra belasting voor je lichaam!
- Om ’s avonds toch weer wat beter te kunnen ontspannen is de verleiding vervolgens groot om een extra wijntje of glas bier te nemen. En misschien wist je het niet, maar door alcoholconsumptie stijgt juist de hoeveelheid van het stresshormoon cortisol in je bloed! (Het gevoel van ontspanning wordt deels namelijk veroorzaakt door het verdovende effect van alcohol). Deze cortisolverhoging heeft vervolgens weer een negatieve effect op de kwaliteit van je slaap!
- Oh ja, bijna vergeten: je regelmatige momenten van sporten heb je laten schieten, omdat je je daar te moe voor voelde. Terwijl sporten juist kan bijdragen aan het verbeteren van de rust in je hoofd, het verlagen van je spierspanning, het verbeteren van je slaap etc. etc.
Deze reeks van gebeurtenissen is vergelijkbaar met een negatieve spiraal of een kaartenhuis wat langzaam in elkaar stort.
Tot zover het slechte nieuws. Het goede nieuws is dat dit verhaal ook omgekeerd kan werken en dat je juist een positieve spiraal in gang kunt brengen. Door bewust te investeren op verbetering van een van de in dit spindiagram genoemde factoren, kunnen de andere factoren in positieve zin meegetrokken worden. Laten we daar ook eens een voorbeeld van uitwerken.
De positieve spiraal
Stel je kiest ervoor om meer te gaan sporten.
- De spanning die je opgebouwd hebt in je lichaam kan dan eindelijk de vrij loop laten. Vergelijk de in je lijf opgebouwde spanning met een gespannen veer; laat ‘m los en hij raakt z’n spanning kwijt. Uiteindelijk heeft de verhoogde spierspanning ook een functie: vechten, vluchten of verstarren. Door letterlijk in beweging te komen kun je daarna de gewenste ontspanning verwachten.
- Tijdens het sporten is de verhoogde ademhaling eindelijk functioneel voor de extra zuurstof die je nodig hebt voor de fysieke activiteit. Bij de verbrandingsprocessen produceer je extra koolzuurgas, wat je vervolgens uit je lijf blaast middels deze zelfde verhoogde ademhaling. Grote kans dat na het sporten je ademhaling weer in de rustademhaling belandt.
- Door een meer ontspannen lichaam en een verlaagde ademhalingsfrequentie kun je ook weer meer rust in je hoofd krijgen.
- En onderzoek toont aan dat sporten (op de juiste momenten op de dag) je slaap doet helpen verbeteren, met alle positieve gevolgen van dien.
- En stel je voor dat je zelfs op meerdere factoren bewust gaat investeren; dan vergroot je nog meer de kans op een voorspoedig herstel.
Hoe groot is het oppervlak van jouw spindiagram?
Om jouw oppervlak in kaart te brengen begin je met jezelf scores te geven in het spindiagram. Markeer daarvoor bij elke factor het cijfer wat je jezelf op dit moment geeft; een 5 als het echt helemaal goed zit en een 1 als het met die factor echt heel slecht gesteld is, en alle varianten daar tussenin.
Nu kun je wel het gevoel hebben dat het wel snor zit met een of meerdere factoren, maar hoe bepaal je dat dan precies? Als je dat goed wilt bepalen lees dan eerst pagina 6 waarop de criteria die horen bij een optimale score van 5. Met die toelichting kun je vervolgens beter bepalen welk cijfer tussen de 1 en 5 jij jezelf mag geven.
Verbindt vervolgens de verschillende cijfers met elkaar met een dikke lijn en vergelijk dan jouw oppervklakte met het oppervlak van het totale web (alle vijven met elkaar verbonden). Je ziet dan gelijk wat al goed gaat, wat in de gevarenzone zit en waar met name winst te boeken valt. Het is overigens niet gezegd dat je vooral of alleen moet investeren op de factor met de laagste score. Door de samenhang in het spindiagram wordt duidelijk dat investeren op een andere factor dit ook positieve gevolgen kan hebben voor de factor die het laagst gescoord stond.
Vervolgens kun je zelf een plan opstellen hoe je concreet aan de slag kunt gaan met het verbeteren van je scores en het vergroten van jouw spindiagramoppervlak.
Wil je ondersteuning bij het opstellen en de uitvoering van dit plan, dan kun je natuurlijk ook gebruik maken van mij als coach. Ik help je er graag bij.